Geschiedenis is vaak een dubbeltje op zijn kant. Als sommige ‘kleine’ dingen ook maar iets anders gelopen waren, dan was het ‘grote’ verhaal dat over bepaalde personen en gebeurtenissen vervolgens verteld zou worden, heel anders geworden. Neem Napoleon over wie onlangs weer een bioscoopfilm is verschenen waarover tussen de makers en het Franse publiek heftige ruzies zijn uitgebroken. De film zou een veel te soft, veel te weinig heldhaftig beeld van de grote veldheer schetsen. Ik ‘volg’ Napoleon al zowat mijn bewuste leven lang en verzamel boeken, documentaires, afbeeldingen en objecten die met hem te maken hebben. Af en toe schrijf ik ook over hem (zie ‘De macht van een maitresse’). En natuurlijk wilde ik de film, zo gauw die uit kwam, meteen zien. Ruim twee-en-half uur heb ik geïntrigeerd zitten kijken. Geïntrigeerd door wat de film toont. Maar vooral geïntrigeerd door wat die weg laat, niet toont. Volgens sommige Fransen wordt Napoleon er te weinig heldhaftig in voorgesteld. De 61veldslagen die hij heeft geleverd zouden veel meer verdienen. Ik deel dat oordeel niet. Er zit meer dan genoeg woest wapengekletter, doodsverachting en afslachting in. Ook het oordeel dat Napoleon als te emotioneel en relationeel te kwetsbaar wordt neergezet, zoals in de relatie met zijn grote liefde en eerste vrouw Josephine, deel ik niet. Integendeel. Bepaalde cruciale emotionele gebeurtenissen zijn juist weggelaten. Zoals deze. In de nacht van 12 op 13 april 1814 doet Napoleon in het kasteel van Fontainebleau, 55 kilometer ten zuidoosten van Parijs, een ernstige suicidepoging. Hij verblijft daar gedwongen sedert de nederlagen tegen de geallieerde legers van onder meer Rusland en Oostenrijk die Frankrijk op eigen grondgebied hebben verslagen en thans bezetten. Naar verluid heeft hij daar documenten te tekenen waarin de voorwaarden voor zijn troonafstand en vertrek zijn vastgelegd. Maar in plaats van dat te doen besluit hij zichzelf te doden. En wel door het innemen van een hoeveelheid cyanide. Dat draagt hij al enkele jaren in een binnenzakje bij zich, gekregen van zijn arts voor het geval hij tijdens krijgshandelingen ooit gevangen genomen zou worden. Kort na de inname daarvan lijdt hij urenlang aan uiterst pijnlijke krampen. Maar de dood treedt niet in en ontredderd geeft hij de opdracht de arts te halen. Die meent dat het betreffende gifpoeder waarschijnlijk te oud was om nog werkzaam te zijn. Napoleon vraagt dan om een sterker gif . Maar zover is het niet meer gekomen. Na heftig overgeven wijken de krampen geleidelijk en daarmee zijn doodsverlangen. Tegen zijn adjudant Caulaincourt zou hij gezegd hebben: “Als zelfs de dood mij niet wil dan is het de hoogste tijd dat ik gewoon weg ga”. Maar wat als het gif wel werkzaam was geweest? Hoe zouden wij dan nu over deze grote kleine man oordelen? In ieder geval was er nooit een laatste grote veldslag, een Waterloo, noch een Elba of Sint Helena geweest. En zou hemals suicidant, als zelfdoder, dezelfde posthume aandacht en eerbetoon ten deel gevallen als nu al gedurende ruim twee eeuwen? Over dubbeltjes op hun kant gesproken.
