Een vraag die mij jarenlang bezig heeft gehouden en nog, is wat de invloed van vrouwen is geweest op de aard respectievelijk de loop van ingrijpende gebeurtenissen in de geschiedenis. Die belangstelling ontstond toen op een dag via een antiquarische boekhandel mij een boek in handen viel waarin een onderzoek wordt beschreven naar de dood van de laatste Prins van Condè in augustus 1830. De schrijver ervan, lijfarts van de toenmalige koning van Frankrijk Louis Philippe van Orleans, concludeert daarin dat de prins zichzelf door ophanging om het leven heeft gebracht. Ik concludeerde na lezing van het boek en vervolgonderzoek in een aanzienlijk aantal archieven binnen en buiten Frankrijk, waaronder dat van het Vaticaan, dat er geen sprake is geweest van zelfdoding. De dood van de prins is vrijwel zeker het werk geweest van zijn maitresse in samenwerking of samenzwering met de koning en beiden, koning en maitresse, hebben zich vervolgens de enorme nalatenschap van de prins op bijzonder handige wijze toegeëigend en onderhands verdeeld. Die maitresse was de 34 jaar jongere Sophie Dawes, een Engelse vissersdochter: mooi, intelligent, manipulatief, lichamelijk opmerkelijk sterk en sexueel zeer actief en daarmee zeer dominant in de relatie met de zwakkere, lichamelijk kwetsbare prins. Via hem wist ze zich in de adelstand te laten veheffen als Baronne de Feuchères. Redenen voor mij om het verslag van mijn zoektocht naar de dood van de prins de titel De macht van een maitresse mee te geven. En om op zoek te gaan naar de macht die maitresses, goedschiks of kwaadschiks, in en op de loop der geschiedenis hebben uitgeoefend. Een van die ‘goedschikse’ ben ik vlak bij huis tegen het lijf gelopen, en wel in de persoon van Magdalena Moons (1541- 1613). Woonachtig in Den Haag in het begin van de jaren zeventig van de 16de eeuw zou zij naar verluid daar de bevelhebber van het Spaanse bezettingsleger van de Nederlanden, Francisco de Valdez hebben leren kennen, en zijn maitresse zijn geworden. In die positie zou zij begin october 1574 haar charmes in de strijd hebben gegooid om hem te bewegen de inname van het uitgehongerde Leiden, waar ook een aantal van haar familieleden, vrienden en kennissen verbleven, een dag of wat uit te stellen. Als ‘tegenprestatie’ zou ze beloofd hebben hem te trouwen. Hoe Magdalena en Francisco gegeven deze belofte de nacht van 2 op 3 october hebben doorgebracht is niet bekend maar laat zich raden. Wat inmiddels doorgaans wel wordt aangenomen is dat Valdez’s eigen mensen het hem hoogst kwalijk hebben genomen dat hij uit liefde of lust hen een beschamende nederlaag heeft laten lijden. Overigens, getrouwd zijn ze vrijwel zeker ook. Hoe dan ook, geuzenleider Boisot en zijn manschappen konden, mede dankzij Magdalena’s liefdesoffer en trouwbelofte, het land rond de stad nog net op tijd onder water laten lopen, de Spanjaarden verdrijven, met boten de stad bereiken en Leiden ontzetten. Over macht van maitresses gesproken. Hoog tijd voor een maitresse museum in Leiden? Of tenminste een standbeeld van Magdalena op een Leids Plein?
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Burgomaster_van_der_Werf_offers_his_sword_to_the_people_of_Leiden,_by_Mattheus_Ignatius_van_Bree.jpg
