Er is een tijd geweest, nota bene in de periode dat ik als psycholoog verbonden was aan een herstellingsoord voor overspannen mensen, dat ik zelf dicht tegen overspanning of burnout aanzat. Op een bepaalde manier besefte ik dat ook maar wilde het niet waar hebben. Ik vond het daarom ook heel vervelend dat mijn ‘senior’, een oudere en wijzere collega, me er herhaaldelijk opwees. “Je zorgt goed voor je clienten, maar niet voor jezelf, dat gaat ooit mis. Je moet echt leren beter je grenzen te trekken en meer aan grensbewaking te doen. Vaker ‘nee’ zeggen dus. Burn-out is de ‘ziekte’ van teveel ‘ja’ en te weinig ‘neen’. Ook bij ons psychologen”. Er is voor een psycholoog nauwelijks iets krenkender dan te horen te krijgen dat je zelf tekort schiet op een gebied waarop je juist verondersteld wordt deskundig te zijn, anderen te kunnen helpen. Probleem is alleen dat veranderen nergens zo moeilijk als juist daar waar je persoonlijke en beroepsmatige trots en zelfbeeld in het geding is. Mijn eerste neiging was daarom te ontkennen dat ik het moeilijk vond verzoeken om hulp te weigeren, ook als ik die er eigenlijk niet meer bij kon hebben, ze best tot de volgende reguliere afspraak konden wachten of niet eens tot mijn takenpakket behoorden. Voor mij stond weigeren bijna automatisch gelijk met de ander tekort doen, onaardig zijn (of gevonden te worden) en me, als ik het al een keer deed, achteraf schuldig te voelen. Vanwege die gevoelens kwam ik daarom niet zelden terug op een aanvankelijke weigering en bood toch hulp. Wat ik aanvankelijk niet zag was dat ‘ja’ zeggen voor mij een gewoonte was geworden en gewoontes zijn energiebinders. Verbreek een gewoonte en er treedt aanvankelijk bijna altijd spanning op. De onvermijdelijke veranderingsspanning. Cruciaal nu is dat je op die vrijkomende spanning het etiket plakt ‘ik ben een gewoonte aan het veranderen’ en niet “ik doe iets verkeerds (anders zou ik me niet zo gespannen voelen)”. Want dan val je dikwijls terug in je oude gewoonte van ‘ja’ zeggen. Met als gevolg dat je anderen jouw agenda, jouw werklast en -lust, laat bepalen. Hét recept voor een burn-out: Mijn senior-collega heeft me voor de poorten daarvan weggesleept. Door me bij herhaling in te peperen dat niet alleen in de internationale politiek maar ook in ons persoonlijke leven het bewaken van grenzen een cruciale vaardigheid is. (Terzijde: de talloze thuiswerkers als gevolg van de pandemie weten daar inmiddels alles van). En door me flink mijn eigen trekken thuis te geven: “Jij bent degene, René, die heeft geponeerd ‘leef je leven als het bewonen van een huis met 5 kamers. Een werk- relatie-, gezondheids-. vrijetijds- en een spirituele of zingevingskamer, zorg ervoor dat je in iedere kamer dagelijks tenminste even en over langere tijd gezien een aanzienlijke hoeveelheid tijd doorbrengt, en bewaak de grenzen tussen je kamers goed’. Waar het nu op aankomt is dat jij praktizeert wat je poneert”. Waarvan acte.
Photo by JJ Jordan on Unsplash
