Onlangs vroegen studenten naar mijn mening over het beschikbaar stellen van een pil aan iedereen die dat wil, waarmee je op een pijnloze en snelle manier je leven kunt beeindigen. Aanleiding waren berichten over de Cooperatie Laatste Wil, die voornemens is zo’n middel op de markt te brengen. Ik heb de vraag teruggespeeld en naar hun mening gevraagd. De antwoorden varieerden van ‘waarom niet?’ en ‘kan voor sommige mensen een uitkomst zijn’ via ‘mag dat dan zomaar?’ tot ‘griezelig, kan ook misbruikt worden’. We hebben vervolgens een document besproken waarin de Cooperatie haar ideaal aldus verwoordt: ‘het autonoom regisseren van het eigen levenseinde zonder tussenkomst van hulpverleners’. Wat ons opvalt is dat in dat document nergens het woord zelfdoding voorkomt. Elders op haar website gebruikt de Cooperatie zelf het woord zelfdoding maar één keer. Waarom zo terughoudend om bij naam te noemen waar het in wezen omdraait, helpen bij zelfdoding? Wij vermoeden angst om aangifte van hulp bij of aanzetten tot zelfdoding uit te lokken. Dat gaat waarschijnlijk toch gebeuren als de organisatie haar dodelijk middel gaat verkopen. Want het leidt vrijwel zeker tot een aanzienlijke toename van zelfdodingen. De verklaring is deze. De waarschijnlijkheid van gebruik van een bepaald middel laat zich voorspellen aan de hand van twee factoren, te weten de beschikbaarheid ervan, materieel en psychisch (hoe vaak en gemakkelijk je eraan denkt), en de aanvaardbaarheid van het gebruik ervan. Neem alcohol. Vergeleken met de jaren vijftig van de vorige eeuw is de beschikbaarheid daarvan in- en buitenshuis massaal toegenomen, denken veel mensen er dagelijks aan en is ook het aantal situaties waarin alcoholgebruik aanvaardbaar wordt geacht, geexplodeerd. Gevolg? Een meerderheid van de Nederlanders gebruikt thans alcohol en een aanzienlijke minderheid is probleemdrinker of verslaafde. Ook voor zelfdoding geldt dat alles wat beschikbaarheid en aanvaardbaarheid van een dodelijk middel of methode vergroot, het gebruik ervan doet toenemen. Voorbeeld. De talloze berichten over de zelfdoding van filmster Robin Williams in 2014 leidden in de daarop volgende maanden tot een toename van zelfdodingen in de VS van circa 10% (!). Vaak met dezelfde methode als Williams gebruikte. De media-aandacht had zelfdoding psychisch tijdelijk meer beschikbaar gemaakt. En zelfdoding werd meer aanvaardbaar nu zelfs zo’n succesvol en geliefd mens daarvoor had gekozen. Wat de Cooperatie betreft, de middelenverkoop en de media-aandacht daaromheen zullen straks de materiele en psychische beschikbaarheid van zelfdoding als optie vergroten en de beloofde werking van het aangeboden middel de aanvaardbaarheid. Maar niet alleen onder degenen wier situatie uitzichtloos is. Ook onder degenen wier situatie niet uitzichtloos is, al ervaren ze het wel zo. Misschien wel, omdat ze, de filosofie van de Cooperatie volgend, tussenkomst van anderen hebben afgewezen. In mijn filosofie is zelfdoding de belangrijkste troefkaart in het kaartspel van het leven. Die zet je pas in als je echt niets anders meer in handen meent te hebben. Maar dat goed beoordelen vraagt bijna altijd om betrokkenheid van anderen.
Menu
