Wat doet de wereldwijde nucleaire dreiging met de psyche van kinderen en jongeren? Maakt het ze angstiger, gedeprimeerder, apathischer? Vraag eens aan jongeren: waar denk je aan als je het woord ‘nucleair’ hoort?. En verwacht dan antwoorden als: ‘aan een reuzepaddestoel, aan de hele aarde één puinhoop, alle gebouwen weg, geen gras meer, geen bomen, geen natuur, geen groen, alleen nog dode mensen, eindeloos veel dode mensen, en niemand die je kan helpen’. Aldus enkele antwoorden die 14-15 jarige Amerikaanse scholieren enkele decennia geleden gaven op een enquete naar hoe de dreiging van een nucleaire ramp of oorlog hun denken en toekomstbeeld beinvloedt. Op de vraag of ze weleens aan zo’n ramp of oorlog denken antwoordde driekwart dat ze dat doen, maar bijna eenderde dat ze dat vaak doen. Op de vraag of ze denken een nucleaire oorlog te kunnen overleven antwoordde de meerderheid dat dit zeer onwaarschijnlijk of zelfs uitgesloten is. En op de vraag of een nucleaire oorlog waarschijnlijk is, antwoordde een derde dat uitroeiing van de mensheid door nucleaire of biologische wapens naar alle waarschijnlijkheid nog tijdens hun leven zal plaatsvinden. We weten niet of het beeld dat hieruit naar voren komt indertijd ook gold voor jongeren uit andere landen dan de VS en of het nu ook nog geldt. Maar ik acht het zeer waarschijnlijk. Sterker nog, ik vermoed dat het nu nog meer geldt dan toen. Gezien de enorme toename van het aantal nucleaire wapens in de wereld, van het aantal en de aard van de landen dat erover beschikt en gezien de recent toegenomen openlijke nucleaire dreigementen vanuit Moskou naar Washington en omgekeerd. Waarbij zelfs de meest verschrikkelijke termen niet worden geschuwd. Zoals Armageddon, letterlijk ‘waar de kwade, duivelse, demonische krachten zich zullen verzamelen en zullen proberen de ondergang van de wereld te bewerkstelligen’. Een vraag die mij als psycholoog vooral bezighoudt is: wat betekent dit alles voor het toekomstgeloof en emotioneel welbevinden van jongeren? Triest veeltekenend antwoord van een jongere uit de Amerikaanse studies: “Toekomst? Ik denk dat we de toekomst niet halen”. Hoe zit het met de Russische jongeren? Daar is indertijd ook onderzoek naar gedaan. Enigszins tot mijn verrassing bleek dat zij met dezelfde nucleaire angsten kampen als de Amerikaanse. Wel schatten ze hun kansen een nucleaire oorlog te overleven aanzienlijk lager. Maar(!) hun mogelijkheid die te voorkomen hoger. Alle reden mijns inziens om de bovengenoemde onderzoeken nu te herhalen en, aangenomen dat de uitkomsten globaliter overeenkomen met die van toen, delegaties van jongeren uit Oekraine, Rusland en de VS tijdens een langdurige wapenstilstand machtigen vredesonderhandelingen te voeren. Op het spel staat immers hun toekomst met elkaar. Dus moeten zij ook de eerste en zwaarste stem hebben. Wij, ‘grown-ups’, kunnen het echt niet langer maken jongeren te doen opgroeien in een wereld in de toekomst waarvan zij niet geloven. Of zoals een Russische jongere het verwoordde: “ik denk steeds dat ik later astronaut wil worden, maar ik denk ook steeds dat ik daar maar beter niet in kan geloven”.
Image by Daniel Reche from Pixabay
