Wie heeft ooit bedacht dat we tenminste één keer per jaar, en in ieder geval in de zomer, op vakantie moeten? En waarom eigenlijk? Worden we er gelukkiger, relaxter, gezonder van? En klopt de algemene aanname wel dat iedereen maar wat graag met vakantie gaat? Wat dat laatste betreft. Er is een aanzienlijke groep mensen voor wie vakantie, zeker als daarvoor huis en haard moet worden verlaten, eerder een straf dan een zegen is. Voor een waarschijnlijk nog veel grotere groep zijn de laatste weken of dagen vóór de vakantie de stress-climax van het jaar, waarin de verzuchting ‘waarom doen we dit ons zelf toch iedere keer weer aan’ niet van de lucht is. Een verzuchting die onderweg naar de vakantiebestemming en de eerste tijd daar nog regelmatig in stilte wordt geslaakt. Wat niet betekent dat het vervolg niet toch als leuk en ontspannen kan worden ervaren. Onderzoek naar vakantie-ervaringen laat zien dat dit bij velen wel degelijk het geval is. Want vakantie betekent, zowel letterlijk als figuurlijk, doorgaans wel een tijdlang vrij zijn van verplichtingen die met werk en bepaalde kenmerken van de thuissituatie samenhangen. Om met de komiek Robert Orben te spreken: “vakantie betekent niets te doen hebben en de hele dag hebben om dat te doen”. Maar vakantie betekent ook niet zelden intensievere en meer ontspannen omgang met partner, kinderen, familie of vrienden, het opdoen van nieuwe ervaringen, de horizon verbreden en zelfs bepaalde beslissingen, gewoontes of relaties heroverwegen. Blijkbaar moet je soms op afstand gaan om afstand te kunnen nemen. Dat vakantie desalniettemin overwegend wordt geassocieerd met kinderlijk-speels plezier en ontspanning heeft ongetwijfeld te maken met de geschiedenis ervan. In de loop van de 19de eeuw vatte het idee post dat het voor kinderen en onderwijzers belangrijk was een tijdlang geen school- en onderwijsverplichtingen te hebben. Zodat inspanning kon worden beloond met ontspanning die weer voorbereidde op een volgende periode van inspanning. Maar werkt(e) het ook zo, althans wat volwassenen betreft? Er is onderzoek, ook Nederlands, dat aantoont dat gezondheid en welbevinden duidelijk verbeteren tijdens lange zomervakanties (de piek wordt na circa 8 dagen bereikt). Maar die winst gaat al in de eerste week na thuiskomst grotendeels verloren. Het blijken overigens niet de actieve maar vooral de passieve bezigheden tijdens vakantie – ontspanning in plaats van inspanning, genieten van omgeving, natuur en cultuur, gezelschap en dergelijke – die de welzijns- en gezondheidswinst na afloop nog enige tijd doen beklijven. En dat zijn precies dingen die je niet doet vanwege hun nut, want dat hebben ze niet, maar uitsluitend omdat ze aangenaam, leuk of mooi zijn. De conclusie? Hou je op vakantie vooral met nutteloze dingen bezig. En blijf dat, eenmaal thuis, dagelijks een uur of zo doen. Het verduurzaamt je vakantiewinst. Onthou, het is geen leven waarin alles nut moet hebben. En onthou ook ‘dat het mooiste in de wereld vaak ook het meest nutteloze is: pauwen en lelies bijvoorbeeld’ (met dank aan John Ruskin, kunsthistoricus).
Menu
