Het is een vraag die voor zover mij bekend sinds het uitbreken van de pandemie in geen enkel journaal, praatprogramma of ander medium ooit gesteld is. Een vraag ook die veel mensen bijvoorbaat als absurd of onzinnig zullen afdoen. Het gaat hierom:’Helpt zingeving tegen covid?’ Ben je meer immuun tegen besmetting en ziektesymptomen als je een doel of doelen hebt die zin en richting aan je leven geven? Stel dat het antwoord daarop ‘ja’ luidt, dan zou het zomaar kunnen dat ouderen kwetsbaarder zijn voor covid, niet zozeer omdat ze lichamelijk kwetsbaarder zijn, maar vooral ook omdat voor hen vaker geldt, dat hun levensdoelen op zijn. Wat betekent dat ze in plaats van enkel een biologische boost minstens zozeer een zingevingsboost nodig hebben. Enige tijd geleden, na afloop van een lezing voor personeel en bewoners van een verzorgingshuis in Den Haag vroeg ik aan de directeur wat haar grootste zorg is. Zonder enige aarzeling antwoordde ze: “de zorg voor zingeving”. “Niet eenzaamheid?” was mijn reactie. “Dat speelt natuurlijk ook”, was haar reactie. “Maar als ik moet kiezen, zijn het toch vooral gevoelens van zinloosheid die de hoofdrol spelen, en die brengen natuurlijk ook eenzaamheidsgevoelens met zich”.Veel ouderen, legde ze uit, worstelen met ingrijpende zingevingsvragen. “Zoals vragen over wat ze nog voor betekenis voor anderen hebben, over gevoelens van levensleegte, en over minderwaardigheid als gevolg van het verlies van regie over leven en gezondheid. Ouderdom is daarnaast ook vaak een periode van terugkijken op het eigen leven en het beoordelen van jezelf. Zoals hoe goed je het hebt gedaan of juist niet. Een aanzienlijk deel worstelt met deze vragen en wij slagen er onvoldoende in”, aldus de directeur, “om daarbij klankbord, gesprekpartner en vooral ‘doelrichtingwijzer’ te zijn”. De uitkomsten van een reeks van studies met behulp van zogenoemde Levensdoelen (Purpose in Life) interviews en vragenlijsten bevestigen haar conclusie. De mate waarin mensen in het algemeen en ouderen in het bizonder een doel of doelen hebben die richting en betekenis aan hun leven geeft is mede sterk bepalend voor hun gezondheid en levensduur. Ongeacht onderliggend lijden. Niet onbegrijpelijk maar daarom niet minder opmerkelijk, is dat uit enkele zeer recente studies ook blijkt dat ouderen helpen aan nieuwe levensdoelen of reeds bestaande levensdoelen of vaardigheden te boosten, zelfs hun spierkracht en loopsnelheid doet toenemen. Zowel één enkel (nieuw) levensdoel als meerdere uit verschillende gebieden – zoals (vrijwilligers)werk, geloof, hobbies, bewegen, familie, gemeenschap enzovoorts – maakt hen dus behalve gelukkiger en gezonder ook fysiek sterker. Waardoor typische ouderdomskwetsbaarheden zoals vallen en breuken minder vaak zullen optreden. Ik pleit er daarom en ijver er inmiddels voor aan alle ouderen de toegang tot een levensdoel-interview en advies/opstart te geven. Daaruit zal niet alleen overtuigend blijken dat álle mensen een ingeboren wil tot zingeving hebben. Maar ook dat het levend houden van die wil tot op hoge leeftijd het grote verschil maakt. Redenen genoeg zou ik zeggen om dit tot een van de belangrijkste levensadviezen te maken: zorg dat je doelen nooit opraken!
Photo by zero take on Unsplash
