Besmettelijk gezond

Onlangs, tijdens het ordenen van mijn archief, kwam ik een column van mij tegen die in 1988 onder de titel Besmettingsgevaar in deze krant werd gepubliceerd. Het waren de jaren van aandacht en angst voor besmetting met het HIV en de ziekte AIDS die daardoor wordt veroorzaakt. Aanleiding voor die column was een documentaire getiteld Helen gemaakt door de Amerikaanse TV-maatschappij CBS. Helen was werkzaam als prostituee en bleek een groot aantal van haar klanten met het virus besmet te hebben. Ook het kind dat ze ter wereld bracht. De gevolgen voor de door haar besmetten waren veelal verschrikkelijk. Het merkwaardige was dat Helen zelf helemaal geen klachten had en lange tijd ook niet wist, en daarom ontkende, dat ze voor anderen een bedreiging vormde. Exact 50 jaar eerder, in 1938, had zich iets soortgelijks voorgedaan. In dat jaar was in een ziekenhuis in de VS een vrouw, Mary genaamd, gestorven die daar ettelijke jaren in quarantaine had gezeten nadat was vastgesteld dat zij decennia lang – vanaf 1883, het jaar waarin ze vanuit Europa naar de VS was geemigreerd – tal  van mensen met buiktyfus had besmet. Tijdens de overtocht  hielp Mary de scheepskok en leerde van hem koken. Via het voedsel dat ze mee hielp bereiden, besmette ze de meeste andere emigranten aan boord. Toen het schip de haven van New York binnenliep, waren minstens honderd opvarenden aan tyfus gestorven, met inbegrip van de scheepskok. Officieel werd de schuld voor de tyfusepidemie aan de slechte leefomstandigheden aan boord toegeschreven.

Eenmaal in de VS zocht Mary werk als kokkin en werkte in verschillende huishoudens, waar ze steeds opnieuw mensen besmette. Omdat ze zelf gezond was, verzette ze zich jarenlang steeds weer tegen de verklaring dat de tyfusuitbraken veroorzaakt werden door haar aanwezigheid in de huishoudens. Toen de gezondheidsautoriteiten haar uiteindelijk op het spoor kwamen, werd ze gearresteerd en kreeg vervolgens het verbod opgelegd als kokkin te werken. Omdat  ze zich daar niet aanhield en er  weer tyfusuitbraken plaatsvonden, werd ze  opnieuw gearresteerd en voor de rest van haar leven in quarantaine gehouden, waarin ze aan de gevolgen van een beroerte stierf.

Wat zowel Mary als Helen psychologisch gezien zo intrigerend maakt, is dat ze geleid werden door de opvatting dat als je je zelf gezond voelt en niet de symptomen van een bepaalde ziekte hebt, je anderen ook niet met die ziekte kunt besmetten. Ik vrees dat die opvatting bij velen nog altijd opgeld doet. Ook nu, in tijden van Corona. Het is, helaas, een ernstige misvatting. Als iemand in mijn directe omgeving met het virus besmet is, dan kan ik door hem of haar besmet worden. En kan ik op mijn buurt, ook al voel ik me gezond en heb geen symptomen, weer anderen besmetten. Vandaar dat ik dit met mezelf heb afgesproken: bij twijfel testen. Ik wil hoe dan ook geen onnodig risico voor anderen vormen. Want, homo homini virus. De mens kan de mens (ook) een virus zijn.