Onder de reacties op de column van vorige week over de kunst van goed afscheid nemen, is er een die me nog lang bezig zal houden. Beroepsmatig, maar beslist ook persoonlijk. Een man schrijft dat zijn vrouw ernstig ziek is, op korte termijn zal overlijden en dat hij zich naar aanleiding van de column de vraag is gaan stellen wat voor hem een goed afscheid van haar zou zijn. “Maar die vraag was nog niet bij mij opgekomen of ik besefte dat het de verkeerde vraag was. De juiste vraag is natuurlijk: wat is voor ons beíden het goede afscheid?” Hij besloot daarop haar de column voor te lezen en voor te stellen dat ze het samen over goed voorgoed afscheid nemen zouden hebben. “Het zijn ontzettend verdrietige maar ook ontzettend zinvolle gesprekken die we met elkaar zijn gaan voeren. Ontzettend verdrietige want het begon ermee dat we helemaal geen afscheid van elkaar willen nemen. “Haar ‘ik wil niet, ik wil bij je blijven, altijd’, is diep door mijn ziel heen gesneden. Zoals mijn antwoord ‘ik wil ook niets niets lievers dan dat je bij me blijft’. “Maar het moet hè”, was haar reactie geweest, “afscheid nemen. Laten we het dan ook maar zo goed mogelijk doen.” Al pratend over wat dan ‘zo goed mogelijk afscheid nemen’ voor hen beiden zou betekenen, waren ze tot een bizondere – bizonder mooie maar ook bizonder veeleisende – beslissing gekomen. Namelijk het samen ophalen en verhalen van zoveel mogelijk details en gebeurtenissen uit de geschiedenis van hun relatie. Vanaf het prille begin tot aan de dag van vandaag. Met daarbij de afspraak dat ze elkaar wel mochten aanvullen of corrigeren, maar daarover nooit zouden discussieren (Hoogstens: ‘Ik accepteer dat jij je dat anders herinnert of dat anders ziet dan ik….’ En daar laat je het bij). Ze hadden inmiddels vier dagen relatiegeschiedenis-gesprekken met elkaar gevoerd, zoals hij het zo treffend formuleerde. Aanvankelijk hadden ze afgesproken die gesprekken tot 1 max 1,5 uur per dag te beperken, rekening houdend met het feit dat zij snel vermoeid raakte. Maar tot zijn verbazing was zij vaak degene die nog een tijdje langer wilde doorpraten. “Het lijkt erop” schreef hij, “alsof ze door die gesprekken opleeft en vooral de goede gevoelens die met bepaalde gebeurtenssen en ervaringen verbonden zijn weer terug weet te halen. Soms komen er natuurlijk ook verdrietige herinneringen voorbij. Maar het gekke is dat door het daar samen over te hebben, soms op een manier waarop we dat niet eerder gedaan hebben, het wel lijkt alsof die verdrietige minder verdrietige voelen”. En dan eindigt hij met iets dat ik zonder enige terughoudendheid als de kern van een goed voorgoed afscheid durf te bestempelen. “We leven ons leven dezer dagen alsof we op ieder moment klaar moeten staan voor altijd goodbye tegen elkaar te zeggen en alsof de tijd die ons toch nog gegeven wordt om het relaas van onze relatie te voltooien iedere keer weer een onverwacht geschenk is”.
Photo by Cristina Gottardi on Unsplash