Kort nadat ik op deze plaats had geschreven over de ervaringen van mijn studenten met het interviewen van hun ouders aan de hand van een door collega’s en mij samengestelde vragenlijst, schreef ze me twee keer. De eerste keer vol enthousiasme over het interview-idee en met het verzoek haar de vragenlijst te sturen. De tweede keer zwaar teleurgesteld. Zij (66, kort tevoren gescheiden) had gehoopt dat haar dochter (36) dan wel haar zoon (30) het zou zien zitten haar te interviewen. Dat was flink tegengevallen. “Ze hebben het de komende maanden of te druk, of zien het nut er niet van in of ‘weten’ eigenlijk alles al zo’n beetje van mij. ‘Dus waarom nog een interview?’. Dank voor de vragenlijst maar ik kan er helaas niks mee. Je kan toch moeilijk jezelf gaan interviewen!”. Ik heb haar acuut teruggeschreven: “Maar dat kun je wel, je zelf interviewen en dat zou wel eens heel zinvol kunnen blijken. Zelfs grote geesten als Sigmund Freud hebben dat gedaan en dat heeft belangrijke inzichten opgeleverd. Voor hen persoonlijk en voor anderen. Kortom, pak het interviewschema, een pen, schrijfblok of Ipad, ga aan tafel zitten, lees per thema, dat zijn er 15, de vragen door en schrijf je antwoorden zo uitvoerig en ongecensureerd mogelijk op. Je gaat dat bij tijd en wijle echt zowel zinnig als leuk vinden.” Maar ik heb haar ook een waarschuwing meegegeven. “Je zelf interviewen is niet altijd gemakkelijk. Voorbeeld. Een vraag luidt: ‘Wat zou je anders gedaan heben als je de tijd kon terugdraaien?’ Je zelf die vraag stellen is één ding, je antwoorden opschrijven in de wetenschap dat anderen, zoals je kinderen, ze mogelijk ooit zullen lezen, nog wel een ander. Hetzelfde geldt voor een vraag als ‘Hoe wil je herinnerd worden?’. Of neem het laatste interview-thema. Dat vraagt naar wat de verdrietigste en gelukkigste momenten of gebeurtenissen in je leven zijn (geweest). Dat opschrijven kan balsemend maar ook confronterend zijn. Het maakt je bewust(er) van gebeurtenissen of gedragingen die je tot nu toe misschien niet goed in beeld had”. Ze is zichzelf daarop gaan interviewen en ze vond het inderdaad zinvol. Al weet ik dat niet van haarzelf, maar van haar kinderen. Onlangs schreven die mij dat hun moeder plotseling was gestorven en dat ze bij het opruimen van haar spullen een luxueus schrift waren tegengekomen met daaromheen een losse kaft waarop in grote letters; “Over mij, voor mijn kinderen ooit (hoop ik)”. Daarin vele tientallen pagina’s met haar antwoorden op de interviewvragen. En halverwege een post-it: “ik begin mezelf steeds beter te begrijpen. Soms pijnlijk. Wel goed”. Behalve diep ontroerd had het geschrift hen een in een aantal opzichten onbekende bizondere vrouw doen ontmoeten die ze tot dan toe voornamelijk ‘louter als moeder’ hadden benaderd. “Wat waren we daarover graag met haar in gesprek gegaan. En wat stom dat we haar interview-uitnodiging nooit hebben opgepakt. Het voelt alsof we haar tekort hebben gedaan.” “Dat hebben jullie jezelf ook”, was mijn antwoord.
Photo by pure julia on Unsplash