Mannen die de macht hebben, op het werk, in het onderwijs, in verenigingen, in (sport) clubs of in de politiek interpreteren, zo blijkt uit onderzoek, het gedrag van anderen vaker sexueel en handelen daar ook naar. Door het maken van sexueel getinte opmerkingen, grensoverschijdend aanrakingsgedrag, aanranding, of soms zelfs verkrachting. Waarom is dat? De gangbare verklaring luidt dat macht erotiseert en dat vrouwen al sinds mensenheugenis machtigere mannen aantrekkelijker vinden en hen daarom eerder sexuele toenadering en omgang toestaan. Die aantrekkelijkheid heeft vooral te maken met de sociale en materiele voordelen die sexuele omgang of toelating voor de vrouw kan opleveren. Maar behalve de aantrekkelijkheidsfactor speelt ook angst een belangrijke rol. Angst bij de vrouw voor de mogelijk negatieve gevolgen van de man ontlopen, openlijk afwijzen, of eerder aangegane erotische communicatie of sexuele omgang met hem afbreken. De gekrenktheid van een machtige man door zo’n weigering kan zich immers gemakkelijk vertalen in vergeldingsreacties, varierend van carriere-blokkades via het ongedaan maken van verleende gunsten tot agressieve uitingen, soms tot aan fysiek geweld toe. Zo ontstaat ten onrechte de schijn dat een vrouw het vooral aan zichzelf te wijten heeft als ze slachtoffer van sexueel grensoverschrijdend gedrag is geworden. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de twee lusten die hier in het spel zijn, machtslust en sexuele lust, bij mannen elkaar zeer kunnen versterken, zowel psychologisch als biologisch. Zozeer zelfs dat louter het uitoefenen van macht mannen sexueel al in de hoogste staat van paraatheid kan brengen. Twee griezelige voorbeelden daarvan, ontleend aan het boek Dispatsches van de onderzoeksjournalist Michael Herr, die daarvoor de Pulitzerprijs ontving. In 1986 tijdens de Vietnamoorlog richtten Amerikaanse soldaten in het dorpje My Lai een bloedbad aan waarbij naar schatting 504 volstrekt onschuldige kinderen en vrouwen werden vermoord. Meerdere soldaten verklaarden later beschaamd tijdens het moorden een erectie te hebben gekregen of zelfs, schietend met hun machinegeweren, te hebben geejaculeerd. Griezelig is ook dit relaas van een piloot in Vietnam als hij aan een gevechtsmissie begon: “Je klimt in dat toestel en het is alsof je naar bed gaat met (noemt namen van een tweetal vrouwen). Je hebt gewoon het gevoel van Ooooo! nu ga ik ejaculeren. Je bent in het preorgastische stadium van een vechter. En dan vuur je een raket af en je hoort die whooosh die wegschiet uit je vleugel en dan raakt ze plots haar doel. Pow! Het is een orgasme.’’ De voorbeelden illustreren, laat ik het maar plat zeggen, dat macht geil maakt. Maar de combinatie van verhoogde machts- en sexuele lust doet meer. Het schakelt in ons brein tijdelijk de centra uit die empathie, je inleven in anderen, mogelijk maken. De conclusie is helder: wie jongens en mannen wil leren beter om te gaan met sexuele grenzen moet hen tegelijkertijd ook leren beter om te gaan met frustratie en agressie in het algemeen. Reden voor mijn collega’s en mij dat in het Levensvaardigheidsprogramma in samenhang te doen (zie www.levensvaardigheden.nl). Dat doen of niet doen is kiezen tussen inleven of uitleven.
Photo by Andrew Neel on Unsplash