Hoe goed is vakantie eigenlijk voor ons welzijn en ons dagelijks functioneren daarna, in gezin of werk? Voor de algemene aanname dat vakantie helpt onze gezondheid te beschermen en stress te verminderen en op een aanvaardbaar niveau te houden, bestaat bar weinig hard bewijs. Uit onderzoek is wel bekend dat verandering van context kan helpen om ongezonde stress te verminderen of op te heffen. Maar dat gaat dan om veranderingen zoals tijdelijk een probleem wegleggen of onderbreken door heel iets anders te gaan doen, zoals sporten, film of theater bezoeken, een weekend in de natuur doorbrengen. Maar een paar dagen in moeten pakken met of voor je hele gezin, urenlang in de file moeten staan, maar moeten afwachten in wat voor huisje of appartement je terechtkomt, met je kind naar een dokter of een ziekenhuis moeten waar je de taal niet verstaat, dat zijn nu net niet de contexten die een behulpzame ‘time-out’ of stressvermindering opleveren. Eigenlijk is het voornaamste dat we van vakantie weten dat veel mensen graag op vakantie willen en vinden dat ze er recht op hebben, maar niet dat ze er in gezondheid of geluk veel mee opschieten. Er is zelfs een aanzienlijke groep voor wie vakantie een straf is. Behalve dat ze vinden dat het teveel stress oplevert door alles dat er voor geregeld moet worden, hebben ze er ook een hekel aan uit hun eigen omgeving weg te gaan, hun huis en have achter te laten. Voor hen is vakantie vooral dat je in je eigen huis en omgeving een tijdlang zonder werkverplichtingen kunt verkeren. Er is nog iets anders dat we weten. Het zijn niet de grote gebeurtenissen of ervaringen die ons stimuleren of onderuit halen. De kwaliteit van ons dagelijks leven en de mate van ontspanning die we daarin ervaren blijken vooral bepaald te worden door de verhouding tussen alledaagse irritaties en opkikkers. Wat betreft irritaties blijken de volgende belangrijk: gewichtsproblemen, zorg over de gezondheid van een gezinslid, prijsstijgingen, huishoudelijk werk, te veel dingen te doen hebben, dingen verliezen of niet meer terug kunnen vinden, buitenonderhoud aan het huis, geldproblemen, onveiligheid en eigen uiterlijk. De meest genoemde opkikkers zijn: een goede relatie met echtgenoot/partner, vriendschapsrelaties, taken afkrijgen, je gezond voelen, genoeg slaap, uit eten, eigen verantwoordelijkheden aankunnen, tijd met het gezin doorbrengen en in een huis wonen dat je bevalt. Met de aantekening dat opkikkers vooral werkzaam zijn als ze of betrekkelijk duurzaam zijn of met een behoorlijke regelmaat optreden. En juist daardoor onderscheiden ze zich van de gebruikelijke vakantie. Want dat is een uitzonderlijke periode en draagt daarom weinig bij aan hoe wij ons dagelijks voelen of functioneren. Hierin schuilt ook het paradoxale van vakantie. Bedoeld als een periode om op een zodanige manier bij te tanken of ons te heroriënteren dat we er voor langere tijd weer tegen kunnen, functioneert het doorgaans niet als zodanig. Het leidt zelden tot wenselijke bijstellingen van onze normale levensstijl. In die zin blijkt vakantie toch vaak een gemiste kans.
Image by katermikesch from Pixabay