Laat ik beginnen met daar open over te zijn. Ik heb nog nooit op Geert Wilders gestemd, ook deze keer niet. En ik zie me in de toekomst dat ook nog niet zo gauw doen. Hoewel, de uitslag van afgelopen woensdag, het feit dat zoveel meer mensen dan ooit tevoren hun stem aan hem gegeven hebben en wat ik in recente uitspraken heb waargenomen als een toename in minzaamheid bij hem, maken toch dat ik minder zeker ben van mijn afwijzing van hem in de toekomst. De afgelopen jaren heb ik hem steevast genegeerd in mijn denken en keuzes omdat ik vind dat hij aan haatzaaien deed, naar mijn oordeel een van de ergste, kwaadaardigste gedragingen die mensen ten opzichte van elkaar kunnen vertonen. Zoals ik op deze plaats al eens heb uiteengezet, wordt in de zogenoemde psychologische triangulatie- of driehoekstheorie haat benaderd als gekenmerkt door drie componenten of ingredienten. Een is het afwijzen van iedere omgang en contact met een ander omdat die afkeer of walging oproept. Die afkeer of walging kan voortkomen uit bepaalde kenmerken of gedragingen van de ander, maar is vaker het gevolg van propaganda waarin de ander onterecht bepaalde ongunstige kenmerken of gedragingen worden toegedicht (zoals de Nazis met Joden deden). De tweede component van haat zijn heftige gevoelens van boosheid of angst of beide We kunnen anderen werkelijk hartstochtelijk haten, dat wil zeggen heel veel boosheid en/of angst jegens hem of haar koesteren. Nogal wat westerlingen haten Moslims en Moslims westerlingen omdat ze bang voor elkaar zijn. Uit onderzoek blijkt dat mensen niet zelden vooral boos of haatdragend zijn over het feit dat iets of iemand hen angst of vrees inboezemt. De derde component van haat is wat wel wordt aangeduid als ‘commitment’. Dat is de bewuste beslissing iemand of een groep te verachten en die verachting hoe dan ook overeind te houden, te blijven voeden, zowel bij jezelf als bij anderen. Ten opzichte van de Moslims heeft Wilders in de afgelopen decennia mijns inziens deze driehoek van haat voortdurend beleden. Het is zijn schaduw. En daarmee ook datgene in hem waar nogal wat mensen, moslims voorop, bang voor zijn. Een angst die bij velen niet minder zal zijn geworden door zijn eclatante stembuszege. Saillant is daarom dat hij sindsdien bij herhaling mensen heeft opgeroepen, precies in deze woorden, “om over hun eigen schaduw heen te springen’’. Onduidelijk is of dat alleen een oproep aan collega-politici is of ook aan volk en vaderland en, nog essentieler, aan hemzelf. Ik hoop het. Want alleen dan kan hij ooit het voorbeeld als leider en verbinder en van hoop zijn waar dit land, gezien de heersende enorme versplintering in denken, doen en vertrouwen, naar snakt. Maar, over je eigen schaduw, je eigen duistere kanten, springen dat gaat niemand zonder ernstige ongelukken en verdringingen lukken die niet eerst zijn eigen duistere kanten onder ogen heeft willen zien. Dat is een pijnlijke proces van zelfconfrontatie. Ik weet weet niet of Geert dat aan kan. Maar voel me vooralsnog verplicht hem het voordeel van de twijfel te geven.
Image by WikiImages from Pixabay